تحلیل و بررسی شخصیت زن در سیره و سخن امام علی (ع)

تعابیری که در منقولات تاریخی از امام علی(ع) به چشم می خورد برخی به توصیف زن می پردازد و برخی دیگر حاوی فرمان های ویژه ای است در باب تعامل مردان با زنان از قبیل پرهیز از مشورت با زنان، پرهیز از اطاعت زنان و غیره و دسته سوم حقوق زنان را تبیین می کند اینها و مانند آن از دوره های نخستین ذهن شارحان نهج البلاغه و متفکران را به خود مشغول داشته که با آن چه باید کرد؟ در یک نگاه کلی سه گروه به تبیین این سخنان پرداخته اند: 1ـ گروهی این سخنان را مبنای زن شناسی و تعامل با زنان قرار داده و به تبیین و دفاع پرداخته اند. 2ـ گروه دیگر این سخنان را ستمی بر زن و ظلمی در حق او تلقی کرده که البته شرایط تاریخی آن را باعث شده است اینان جنگ جمل را بیشتر سبب صدور این سخنان دانسته اند و گفته اند این رای شخص امام علی(ع) است که نمی تواند مبنای احکام شرعی زن قرار گیرد. 3ـ گروه آخر به تاویل و توجیه این سخنان دست زده اند اینان از یک سو پذیرش ظاهر این سخنان و نسبت دادنش را به امام روا ندانسته و از دیگر سو آن حضرت را والاتر از آن می دانند که بر موجودی خواه زن یا مرد ستم روا دارد و ناعادلانه بر کسی بتازد. از این رو به بررسی و تاویل و توجیه این کلمات اقدام کرده اند. بعد از بیان این دیدگاهها ما معتقدیم که برای نشان دادن دیدگاه حضرت نسبت به زن توجه به سخنان آن حضرت آن هم فقط در نهج البلاغه صحیح نیست و نباید از سیره رفتاری ایشان غافل شد به این دلیل که ممکن است که سیره رفتاری ایشان بعضی از اقوال را نفی کند باید این دو بخش با هم در نظر گرفته و ما در این رساله بر آن هستیم که از طریق اقوال و سیره حضرت به بینش صحیحی از شخصیت زن برسیم.